สะพานภูมิพล เกิดจากการเจริญเติบโตสู่การขยายตัวของสังคมเมืองและการจราจรที่คับคั่ง มีการใช้เส้นทางเพื่อการสัญจรมากขึ้น โดยเฉพาะระหว่างตัวเมืองและย่านอุตสาหกรรม ซึ่งสวนทางกับปริมาณของเส้นทางสัญจรที่มีอยู่อย่างจำกัด จึงทำให้เกิดปัญหาการจราจรที่ยากจะแก้ไข
แต่ด้วยสายพระเนตรอันกว้างไกลของพระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช ซึ่งเล็งเห็นทุกข์สุขของประชาชน จึงก่อให้เกิดโครงการสะพานภูมิพลในพระราชดำริ เพื่อแก้ปัญหาให้แก่ราษฎรได้สัญจรอย่างสะดวก รวดเร็ว รวมถึงลดมลภาวะต่างๆให้แก่ชุมชนจากปัญหารถติดบริเวณนั้น
PROJECT
- โครงการ : สะพานภูมิพล Bhumibol Bridge
- สถานที่ตั้ง : ทางด้านเหนือ หรือ “สะพานภูมิพล 1” เชื่อมระหว่างแขวงบางโพงพาง กทม. กับ ต.บางยอ อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ
- ทางด้านใต้ หรือ “สะพานภูมิพล 2” เชื่อมระหว่าง ต.ทรงคนอง กับ ต.บางหญ้าแพรก อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ
- พิกัด : สะพานภูมิพล 1 : 13°40'11.9"N 100°32'18.7"E / สะพานภูมิพล 2 : 13°39'35.2"N 100°32'23.0"E
- ขนาด : สะพานภูมิพล 1 มีความยาว 702 ม. สะพานภูมิพล 2 มีความยาว 582 ม. และความสูงจากระดับน้ำสูงสุดที่กึ่งกลางสะพานใกล้เคียงกัน คือ ประมาณ 50 ม.
FACT
- งบประมาณ : 8,739 ลบ.
- การจัดสรรงบประมาณ : ใช้งบประมาณแผ่นดินจำนวน 3,660 ลบ. เงินกู้สมทบจาก JBIC วงเงิน 14,887 ล้านเยน รวมมูลค่าโครงการคิดเป็นเงินทั้งสิ้น 8,739 ลบ.
- โดยคิดเป็นค่าเวนคืน 6,357 ลบ. ที่จ่ายให้กับเจ้าของกรรมสิทธิ์ทั้งสิ้นจำนวน 767 ราย ที่ดิน 1,180 แปลง เนื้อที่ 347 ไร่ ค่าทดแทนที่ดินรวม 5,040 ลบ. จำนวนสิ่งปลูกสร้าง 1,338 หลัง ค่าทดแทนสิ่งปลูกสร้างรวมทั้งสิ้น 1,317 ลบ.
- จุดประสงค์หลัก : ตอบสนองความต้องการการสัญจรระหว่างตัวเมืองและทางด้านใต้ แก้ไขปัญหาการจราจรติดขัด / เชื่อมโยงโครงข่ายการสัญจรโดยรอบ กทม.อย่างสมบูรณ์
IMPORTANT DAYS
- 29 พฤษภาคม 2543 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงประกอบพิธีวางศิลาฤกษ์
- 5 ธันวาคม 2549 เปิดใช้สะพาน โดยมีชื่อเรียกอย่างไม่เป็นทางการว่า "สะพานวงแหวนอุตสาหกรรม"
- 21 ตุลาคม 2552 โปรดเกล้าฯ พระราชทานชื่อสะพานแห่งนี้ว่า "สะพานภูมิพล"
- 24 พฤศจิกายน 2553 พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช เสด็จพระราชดำเนินทางชลมารค โดยเรือพระที่นั่งอังสนาของกองทัพเรือ
สะพานภูมิพล ประกอบด้วยกัน 2 ช่วง คือ สะพานภูมิพล 1 และ สะพานภูมิพล 2
- โดยสะพานภูมิพล 1 เป็นสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาทางด้านเหนือ ตั้งอยู่ระหว่างแขวงบางโพงพาง เขตยานนาวา กทม. กับ ต.ทรงคนอง อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ
- ส่วนสะพานภูมิพล 2 เป็นสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาทางด้านใต้ ตั้งอยู่ระหว่าง ต.ทรงคนอง กับ ต.บางหญ้าแพรก อ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ
ลักษณะของสะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา 2 ช่วง ประกอบด้วย
- สะพานภูมิพล 1 สะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา ทางด้านเหนือ เป็นสะพานขึงเคเบิลคู่ กว้าง 7 ช่องจราจร ประกอบด้วยเสาสูง จำนวน 2 ต้น ความยาวสะพานช่วงข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา 326 ม. เป็นโครงสร้างประกอบระหว่างคอนกรีตและเหล็ก ความยาวตัวสะพานในช่วงด้านหลัง 128 ม.
- ส่วนสะพานภูมิพล 2 สะพานข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา ทางด้านใต้ เป็นสะพานขึงเคเบิลคู่ กว้าง 7 ช่องจราจร ประกอบด้วยเสาสูง จำนวน 2 ต้น ความยาวสะพานช่วงข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา 398 ม. เป็นโครงสร้างประกอบระหว่างคอนกรีตและเหล็ก ความยาวตัวสะพานในช่วงด้านหลัง 152 ม.
- ซึ่งทั้ง 2 สะพาน เป็นโครงสร้างแบบคอนกรีตอัดแรง มีความสูงจากระดับน้ำสูงสุดที่กึ่งกลางสะพาน ประมาณ 50 ม. เพื่อให้เรือบรรทุกหรือเรือขนส่งสินค้าสามารถสัญจรผ่านไปมาได้
ที่มา : www.flickr.com/photos/gift-of-light
โดยการดำเนินการก่อสร้างตามแบบเดิม จะเป็นอุโมงค์ลอดใต้แม่น้ำเจ้าพระยา แต่ติดปัญหาด้านงบประมาณ จึงปรับเป็นรูปแบบสะพานข้ามแม่น้ำแทน
วิศวกรผู้ออกแบบ คือ พอลเล กุสตาฟสันส์ ชาวสวีเดน ได้เลือกรูปแบบสะพานขึง เนื่องจากข้อกำหนดว่าตัวสะพานต้องสูงกว่าระดับน้ำ ไม่น้อยกว่า 50 ม. ลักษณะโครงสร้างสถาปัตยกรรมจึงต้องมีรูปร่างเพรียว เพื่อความประหยัดค่าก่อสร้าง
โดยใช้วิธีก่อสร้างทั้งสองฝั่งมาบรรจบกันตรงกลาง ทีมแขวนสะพานกำหนดระยะการเชื่อมสะพานแค่ 6 เดือน ซึ่งการเชื่อมใช้พื้นคอนกรีตหนักอัดแรง หนักชิ้นละ 480 ตันมาเชื่อมกัน ใช้เครนคู่ขนาดยักษ์ในดึงคอนกรีตขึ้นจากเรือขนส่งด้านล่าง
ซึ่งการยกคอนกรีตมีเวลาแค่ 4 ชม. ต่อวันเท่านั้น เพื่อเปิดทางให้การจราจรทางน้ำให้เป็นปกติ
ทั้งนี้ การก่อสร้างสะพานทั้ง 2 แห่ง ใช้เวลาในการก่อสร้างอย่างรวดเร็ว โดยใช้เวลาเพียง 4 เดือนก็แล้วเสร็จ จากกำหนดเดิมคือ 6 เดือน ถูกบันทึกในสถิติโลกว่า เป็นการสร้างสะพานขึงคู่ที่สร้างเร็วที่สุดในโลก
จากเสียงของประชาชนในพื้นที่และผู้ใช้สะพานแห่งนี้ในการสัญจร ต่างก็มีความปลื้มปีติในโครงการแก้ไขปัญหาการจราจรจากโครงการตามพระราชดำรินี้
มากกว่านั้น ยิ่งทำให้เรารับรู้ถึงความห่วงใยและความใกล้ชิดพสกนิกรของพระองค์ เพราะนี่เป็นสะพานเดียวที่ใช้ชื่อสะพานเป็นพระนามของพระองค์เอง
ปัญหาการสัญจรนั้นจำเป็นต้องแก้อย่างเป็นระบบ ให้เกิดเป็นโครงข่ายการสัญจรที่มีประสิทธิภาพ
นับตั้งแต่พุทธศักราช 2514 เป็นต้นมา พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดชทรงมีพระราชดำริโครงการถนนวงแหวน (Ring Road) เพื่อเชื่อมต่อกับโครงข่ายให้เกิดความสมบูรณ์รอบกรุงเทพฯ ซึ่งเป็นโครงการพระราชทาน นำร่องไปสู่การแก้ปัญหาการจราจรด้วย
วงแหวนขนาดใหญ่ อันประกอบไปด้วย ถ.วงแหวนรอบในหรือถ.รัชดาภิเษก และ ถ.วงแหวนรอบนอกหรือถ.กาญจนาภิเษก ซึ่งเป็นโครงข่ายถนนวงแหวนล้อมรอบตัวเมือง 3 ด้าน ทั้งด้านตะวันตก ตะวันออก และใต้ ครอบคลุมพื้นที่กทม. นนทบุรี สมุทรปราการ และพระนครศรีอยุธยา
จากโครงการดังกล่าว สู่การสร้างถนนวงแหวนอุตสาหกรรม เพื่อเป็นการเติมเต็มระบบถ.วงแหวนรอบกรุงเทพมหานคร
ซึ่งสะพานภูมิพล 1 และสะพานภูมิพล 2 เป็นส่วนสำคัญของวงแหวนอุตสาหกรรม เพื่อเชื่อมต่อกับวงแหวนรอบนอกโดยตรง
โดยสะพานภูมิพลเชื่อมต่อกับถ.สุขสวัสดิ์ ถ.ปู่เจ้าสมิงพราย ถ.พระราม 3 และถ.กาญจนาภิเษกเข้าด้วยกัน ซึ่งถนนทั้ง 4 เส้นนี้เป็นที่ตั้งของโรงงานอุตสาหกรรมและท่าเรือขนส่งสินค้าขนาดใหญ่หลายแห่ง จึงเป็นที่มาของชื่อ"วงแหวนอุตสาหกรรม"นั่นเอง
สามารถรองรับและกระจายความเจริญจากใจกลางเมืองหลวงออกไปทั่วประเทศ จากการเชื่อมต่อกับวงแหวนรอบนอก ทำให้สามารถลดระยะเวลาในการเดินทางและแก้ไขปัญหาจราจรได้เป็นอย่างมาก
อีกทั้ง ถ.วงแหวนอุตสาหกรรมและสะพานภูมิพล 1 สะพานภูมิพล 2 ยังเป็นโครงข่ายถนนวงแหวนและสะพานขึงแฝดข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา เพื่อรองรับการขนส่งและการลำเลียงสินค้า ระหว่างท่าเรือกรุงเทพฯและพื้นที่อุตสาหกรรม ใน จ.สมุทรปราการและภูมิภาคอื่นๆ
นอกจากนี้ ยังเชื่อมโยงถนนวงแหวนทั้ง 3 วง คือ “วงแหวนรัชดาภิเษก” “วงแหวนกาญจนาภิเษก” และ “วงแหวนอุตสาหกรรม” ให้สามารถเชื่อมต่อถึงกันได้ เพื่อรองรับการขนส่งสินค้าและวัตถุดิบในการผลิตสินค้าที่เพิ่มมากขึ้นในปัจจุบัน
ถนนวงแหวนอุตสาหกรรม จึงเป็นการใช้ประโยชน์ของถนนในการ “ลัดทาง” เพื่อแก้ปัญหาการจราจรพื้นที่กรุงเทพฯด้านใต้อย่างเป็นระบบและมีประสิทธิภาพ อีกทั้งยัง เสริมให้โครงข่ายถนนโดยรอบเกิดความสมบูรณ์
ที่มา : www.facebook.com/rak.thammarak
นอกจากประโยชน์ในการสัญจรและการบรรเทาวิกฤตจราจรแล้ว สะพานภูมิพล 1 และ 2 ยังมี ความงดงามที่โดดเด่นในแง่ของโครงสร้างทางวิศวกรรมและสถาปัตยกรรมระดับโลก ในรูปแบบสะพานสูงตระหง่าน
โดยผู้ออกแบบกำหนดให้ระหว่างสะพานทั้งสองช่วง ออกแบบให้มีลักษณะคล้ายพระธำมรงค์ เพื่อถวายแด่พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช
ด้านการออกแบบยอดเสามี แนวความคิดมาจากยอดเจดีย์หรือยอดชฎาอันมีค่าสูงสุด นอกจากนี้ ยังขึงด้วยสายเคเบิลสีเหลืองทอง ทอดยาวข้ามแม่น้ำเจ้าพระยา เปรียบประดุจพัดที่คลี่ออกอย่างงดงาม ในขณะเดียวกันเมื่อมองในมุมสูง จะให้ความรู้สึกคล้ายภาพการพนมมือเพื่อแสดงความเคารพและความนอบน้อม
ที่เชิงสะพานช่วงข้ามแม่น้ำเจ้าพระยาทั้ง 2 ด้าน ยังมีการประดับตกแต่งด้วยประติมากรรมอันสะท้อนถึงการสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณของในหลวงรัชกาลที่ 9
เช่น ประติมากรรมรูปทรงหยดน้ำสีทอง ที่ส่วนบนมีรูปอุณาโลม อันเป็นสัญลักษณ์แทนองค์พระมหากษัตริย์ โอบล้อมด้วยยอดแหลม อันหมายถึงพสกนิกร สะท้อนถึงความจงรักภักดีของปวงชนชาวไทย ที่เทิดทูนพระองค์ไว้เหนือเกล้า
สะพานภูมิพลแห่งนี้ จึงเป็นทั้งสถานที่ที่ ทรงคุณค่าทั้งด้านความวิจิตรงดงามทางสถาปัตยกรรม คุณค่าด้านประโยชน์ทางการสัญจร และทรงคุณค่าด้านความหมาย อันเป็นของขวัญจากในหลวงรัชกาลที่ 9 ที่มอบให้แก่ประชนชนชาวไทยทุกคน ให้ได้ใช้ชีวิตอยู่ในแผ่นดินของพ่อได้อย่างร่มเย็นต่อไป
